سرمایه اجتماعی با توزیع متفاوت در همه جوامع جهان یافت می‌شود. چهار سرمایه اصلی و اساسی برای بشریت، شامل، سرمایه فیزیکی، مانند، زیرساخت‌ها و زیربناها، سرمایه مالی نظیر، دارایی‌ها و سرمایه انسانی، مانند قابلیت و مهارت و در نهایت سرمایه اجتماعی، شامل مولفه‌هایی چون، اعتماد، انسجام، مشارکت، آگاهی اجتماعی، دینداری و ... است. سرمایه اجتماعی، هرچند مفهومی نوپا در عرصه مطالعات اجتماعی است، ولی ریشه در طول تاریخ دارد و بستر مناسبی برای بهره‌وری از سایر سرمایه‌ها و گاهی برای پیمودن راه موفقیت در جنبه‌های متفاوت زندگی اجتماعی است. این مفهوم به پیوندها و ارتباطات، میان اعضای یک شبکه به‌عنوان منبع با ارزش اشاره دارد که از طریق هنجارها و اعتماد متقابل، موجب تحقق اهداف و اعضاء جامعه می‌شود. امروزه ثابت شده است، سرمایه اجتماعی یکی از شاخص‌های رشد و توسعه جوامع به شمار آمده و در غیاب آن، پیمودن راه توسعه دشوار می‌شود. توسعه شهری نیز عبارت از ارتقای سطح زندگی افراد از ابعاد مختلف در جهت دستیابی همه شهروندان به زندگی بهتر است. لازمه تحقق این ارتقاء شکل‌گیری و تقویت سرمایه اجتماعی است.
در فرآیند برنامه‌ریزی، ساخت و مدیریت شهر جدید، توجه به نقش مردم، نهادهای مدنی و اجتماع‌محور برای پیشبرد اهداف بسیار مهم است و شاید بتوان گفت، ساخت شهر جدید یکی از بزرگترین اقدامات ملاحظه‌ای است که تمامی ابعاد زندگی شهروندان را از فضای تصمیم‌سازی ذهنی گرفته تا رفتارها در محیط و محل زندگی تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته، مطلق کردن نقش مردم در شرایط کنونی به همان اندازه زیان‌آور است که آن‌ها را نادیده گیرند.
عمل مشارکت با مفاهیم بستگی، همکاری، یاری، اتحاد، انجمن و نظایر این‌ها، همراه است. مشارکت تعهدی فعالانه، آگاهانه، آزادانه و مسوولانه است و یکی از سازوکارهای اعمال قدرت به‌شمار می‌رود. تبلور واقعی مشارکت، در جمع روی می‌دهد و در جمع بازتاب می‌یابد. از این‌رو، مشارکت، فرآیندی اجتماعی است. البته بداهت امر مشارکت، نشانه سادگی و سهولت دستیابی به آن نیست. لازمه تحقق آن در فرآیند مدیریت و فعال‌سازی و توسعه پایدار اجتماعی شهرهای جدید، پایش‌های دقیق، نهادسازی، بسترسازی قانونی، اصلاح رویه‌ها و نگرش‌های مدیریتی، ایجاد و حمایت از تشکل‌های مردمی با تقویت روزافزون سرمایه اجتماعی است.
شاید بتوان گفت، مهم‌ترین وظیفه مدیریت شهری، به‌ویژه در شهرهای جدید، کسب ماهیت و فرآیندی است که طی کرده و می‌کند. مسئله فرآیند، یک گذر تاریخی بزرگ است؛ گذر به انسان اقتصادی، انسان سیاسی، انسان ارتباطی و انسان اجتماعی(شهروندمدار). از این‌رو، اساسی‌ترین مسئله ما در این عرصه، گستردگی و فشردگی تضادهایی است که طی فرآیند مکان‌یابی، ساخت و فعال و پویاسازی یک شهر جدید با آن مواجه بوده و خواهیم بود.
سرمایه اجتماعی، دستیابی به منافع جمعی افراد را تسهیل می‌کند و روابط با کیفیت‌تری را بین افراد شکل‌دهی می‌کند. هنجارها و ارزش‌های درون سرمایه اجتماعی، چون تعهدات اجتماعی، تکالیف اجتماعی، اعتماد و مشارکت در صورتی‌که در روابط بین افراد حاکم شود، جامعه‌ای سرشار از رفاه و نوع‌دوستی را رقم می‌زند؛ ناسازگاری‌های فردی را حل و فصل می‌کند و ویژگی‌های رفتاری را در جامعه، نهادینه می‌کند، که در نهایت زندگی اجتماعی سالمی را برای شهروندان رقم می‌زند.
همه افراد جامعه از حد بالایی از سرمایه اجتماعی برخوردار نیستند. بالطبع افراد در جامعه دارای شرایط متفاوتی بوده‌اند، از جمله شرایط خانوادگی، شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت و همین عوامل بر میزان سرمایه اجتماعی که در اختیار دارند، بسیار تأثیرگذار است. نباید انتظار داشته باشیم، فردی که قربانی یک جنایت یا بزه اجتماعی شده است، فردی که فرزند طلاق یا یک خانواده نابسامان است، فردی که دارای تحصیلات و سواد کمی است و یا فردی که در شراکت از شریک خود ضربه خورده و قربانی کلاهبرداری دیگران شده است، به میزان فردی که این شرایط را تجربه نکرده است، از سرمایه اجتماعی برخوردار باشد. وجود شبکه‌های اجتماعی در هر جامعه، بیانگر میزان سرمایه اجتماعی در آن جامعه است. به هر حال، سرمایه اجتماعی مفهومی است که اصل و اساس آن بر رفتار، طرز تلقی‌ها و استعدادهای فردی قرار دارد و نهادهای گوناگون، از قبیل مؤسسات اجتماعی داوطلبانه، خانواده، دین و الگوهای فرهنگی در شکل‌دهی به این مهارت و ارزش‌هایی که مولد سرمایه اجتماعی‌اند، نقش دارند.
***نوشتار فوق، برگرفته از مقاله «تحلیل تاثیر سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی بر توسعه اجتماعی شهر جدید هشتگرد و پیشنهاد راهکار نهادی» است که مشروح آن در جلد ششم مجموعه کتاب «شهرهای جدید» به چاپ رسیده است.